Vanaf maandag 23 september is de tiende reeks van Teledoc Campus te zien op NPO 2: met elf nieuwe titels. Teledoc Campus is een samenwerkingsproject van NPO, CoBO, het NPO-fonds en het Filmfonds voor de ontwikkeling van documentaire talent in Nederland. VERS ging in gesprek met documentairemakers Eva Nijsten en Sophia de Hoog binnen het kader van het VERS Magazine thema ‘verbinding’.
In 2013 startte CoBO samen met de NPO en het Nederlands Filmfonds het Teledoc Campus programma. Korte documentaires van 25 minuten, gemaakt door beginnende regisseurs en producenten die hiermee gelegenheid krijgen en verder ervaring op kunnen doen. In 2016 sloot ook het NPO-fonds zich bij dit project aan. Voor aanvragen voor het programma van volgend jaar kun je voor meer informatie terecht op de website van het CoBo-fonds.
Wanneer ik Eva spreek is zij nog volop in de eindmontage. ‘Ik zeg je Eerlijk’ is voor haar een langdurig passieproject geweest van meer dan vijf jaar en is nu bijna te zien. Zij volgt docent Peter (Musa) Van Maaren, homoseksueel en bekeerd tot de Islam, die workshops geeft over seksuele en religieuze diversiteit op basis- en middelbare scholen. Zonder te oordelen, met de nodige humor en prikkelende stellingen probeert hij gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken. Maar hoe reageren de leerlingen wanneer Peter vertelt over zijn eigen leven?
Interview met Eva Nijsten – Regisseur van documentaire Ik zeg je Eerlijk
Ik leerde Peter kennen uit mijn vorige documentaire, die ging over hoe mannen het ervaren om Sinterklaas te spelen. Toen vertelde hij mij, nadat hij zich bekeerd had tot de Islam, dat hij ook een boek had geschreven, ‘Mijn meester is een homo’. Nadat ik het boek had gelezen was ik zo onder de indruk dat ik vroeg of ik met hem mee kon draaien. Vervolgens heb ik heel veel lessen op verschillende scholen bij hem gevolgd en ben ik met hem door de buurt gaan lopen.
Wat ik zo bijzonder vind aan Peter is dat het voor hem niet gaat over een ander ergens van te overtuigen. Het is oké als je anders denkt, maar je moet wel een manier vinden om met elkaar om te blijven gaan. Peter doet dat vanuit een oprechte nieuwsgierigheid. Er wordt vaak gesproken over hoe we ‘niet moeten veroordelen’ en meer naar elkaar moeten luisteren, maar wat ik van hem heb geleerd is dat het vooral over nieuwsgierigheid voor een ander gaat. Peter weet veel over andere culturen, waardoor hij jongeren goed kan aanspreken en hen echt ziet. Hierdoor zijn zij meer geneigd open te staan voor een gesprek, om iets te vertellen of iets te vragen. Jongeren wilden na de bel niet eens weg!
Jongeren kunnen nu eenmaal heftige dingen zeggen of meningen hebben die niet stroken met die van jou. Volgens mij is het Peter zijn kunst om daar niet over te oordelen, maar om door te vragen van goh en hoezo denk je dat en waar komt het dan vandaan? Daardoor is het ook logisch dat je je vrijer voelt om iets te vertellen in plaats van dat je die verbinding af gaat dwingen. En ik denk dat, juist als je volwassen wordt, je meer kiest voor je eigen bubbel. Volwassenen hebben steeds meer contact met mensen die denken zoals zijzelf. Kinderen zitten op school, tot elkaar veroordeeld. Ze gaan om met anderen in hun klas, en dat heb je later al snel niet meer, omdat je een opleiding kiest met mensen met dezelfde interesses. Op die leeftijd ben je nog bij elkaar en zijn die gesprekken extra waardevol.
Deze film raakt aan gevoelige zaken en sommige zaken zijn erg belangrijk voor deze mensen. Het is naïef te denken dat conflicterende uitspraken niets teweegbrengen. In de film gaat het niet alleen over homoseksualiteit versus religie, maar ook heel erg over cultuur, menselijk gedrag en hoe we eerlijk met elkaar om zouden moeten gaan. Hoe moet je je als meisje of jongen gedragen? Daar zijn onder jongeren veel stigma’s en ideeën over. Het meest uitdagende aan het maken van deze film was om van scholen, ouders en kinderen het vertrouwen te krijgen minderjarigen, soms ook nog religieus, over seksualiteit en homoseksualiteit in gesprek te laten gaan.
‘Ik zeg je Eerlijk’ kwam tot stand via Teledoc campus en is nu te zien op NPO start.
| Inzicht van de maker: Ik denk dat wij uiteindelijk met elkaar een gemeenschappelijk doel nastreven. Voor verbinding is het belangrijk je ego soms opzij te zetten en niet te snel aangevallen te voelen, maar gewoon te luisteren. Probeer te voelen waar boosheid of angst vandaan komt. Dat helpt en kan je verrassen. En dat het verder echt een kwestie is van een lange adem hebben en je vast te bijten in wat jij belangrijk vindt. Heb vertrouwen dat het goed komt. Blijf waar dan ook met elkaar in gesprek gaan. Dat zou mooi zijn. |
Sophia spreek ik over de telefoon, want ook zij is druk in de weer met de final touches aan haar documentaire. Wanneer wij elkaar spreken heeft ze nog één draaidag en drie montagedagen te gaan. Haar film is een raamvertelling met zoveel mogelijk verschillende mensen. In haar film kijken mensen liggend op hun rug naar de lucht. Met de lucht als spiegel voor de liggende mens en de liggende mens als spiegel voor de kijker. Een liefdevol portret van de Nederlander die even in contact komt met zichzelf. Een ode aan de kracht van stilstaan.
Interview met Sophia de Hoog – Regisseur van documentaire ‘Even Lucht’
Ik vind de wereld een grote, overprikkelende, complexe plek worden om te zijn, die alsmaar doordendert. Met steeds minder momenten op de dag waarop je niet wordt afgeleid. Onmogelijk om momenten van rust en bezinning te vinden. Onze levens zorgen er ook niet echt voor dat we op natuurlijke wijze momenten van rust vinden. Aan mezelf merkte ik vooral dat ik langer met dingen zit en geen zin meer heb om daar stil bij te staan, maar op den duur wordt dat dan zo’n berg van emoties waarvan je denkt, oeh, als ik nu stil sta, dan komt het er allemaal uit. En daar kan ik dan soms geen zin in hebben.
Ik ben niet gelovig verder of heb geen plek waar ik kan bezinnen, waar je al je emoties kan toelaten. En toen dacht ik, als ik die plek niet voel, dan moet ik die misschien zelf creëren. Ik had het idee voor de film zelf een ritueel in het leven te roepen die mij dat gevoel zou geven. Zelf hou ik heel erg van kijken naar de lucht. Zo kwam ik op het idee om ontspannen onder de lucht te gaan liggen en naar de lucht te kijken waar je al je emoties toe kan laten. Anderen hebben daar weer hun eigen manier voor door te mediteren, yoga of te wandelen bijvoorbeeld.
Ergens heeft de lucht iets heel clichés, maar daarom vind ik het juist interessant. Er zijn zoveel mensen die foto’s van de lucht maken. Het is onze collectieve obsessie. En toch zie je niet heel vaak mensen reflecterend en genietend op hun rug liggen. Dat vond ik best vreemd. Ik ben het eerst zelf gaan uitproberen. Dus ik ben zelf gewoon een aantal keer een uurtje gaan liggen. De eerste keer dat ik daar echt de tijd voor nam, heb ik ook echt heel hard liggen huilen. Er kwam van alles naar boven, waarvan ik me ook niet bewust was dat het er zat. Daarna voelde ik me zo opgelucht. Pas toen ik mijn pijn en verdriet toeliet, kon ik ook weer de mooie emoties toelaten.
Ik leerde dat in stilstand ook vooruitgang zit. Want pas als je stilstaat, voel je wat belangrijk voor je is. Wat de dingen zijn die je eventueel wil veranderen en waar pijn zit. Dat hebben we allemaal nodig om te groeien. Ik was benieuwd of stilstand ook voor anderen een manier is om daar te komen. De hele crew was soms wel tien tot dertig minuten doodstil. Om met een groep mensen stil te zijn en naar één iemand aanwezig te luisteren heeft iets heel magisch. Dan ontstaat er een soort stilte vacuüm wat zo betekenisvol voelt.
Even Lucht kwam tot stand via Teledoc campus en is nu te zien op NPO start
| Inzicht van de maker: Om iets te kunnen maken moet ik in verbinding met mezelf staan, anders komt er niks uit mijn vingers. Dan ga ik al snel iets maken voor anderen. Wees niet te veel bezig met wat mensen wel en niet willen zien. Als ik echt in verbinding sta met mezelf dan kan ik veel beter voelen, waar ben ik nou echt nieuwsgierig naar in de wereld. Dat is soms moeilijk te onderscheiden in je hoofd. Maar wanneer jij je unieke zelf kan zijn en helemaal gefocust bent op die rare dingen waar jij helemaal aan van gaat, dan komt je motivatie om die te onderzoeken op een natuurlijke manier. Er zijn sowieso andere mensen die er ook aan van gaan. Hoe specifieker, hoe universeler. Daar ben ik zeker van. |
Op de website van het CoBo-fonds vind je een volledig overzicht van alle uitzendingen van de nieuwe Teledoc Campus reeks.
Dit artikel is geschreven door Yoeri van Esseveld.
